Đau cổ gáy là chứng trạng tự cảm thấy ở bộ vị cổ gáy phát sinh ra đau nhức. Người xưa chia cổ gáy làm hai bộ phận trước hoặc sau. Bộ phận trước gọi là cổ, bộ phận sau gọi là gáy và chúng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Chứng đau cổ gáy thường đồng thời xuất hiện với chứng gáy cứng, nhưng hai loại này khác nhau. Gáy cứng tuy có thể kèm theo chứng đau nhưng chủ yếu là cơ thịt gân mạch ở vùng gáy co kéo.
Phân biệt các chứng trạng thường gặp ở đau cổ gáy
Đau cổ gáy do phong thấp phần biểu:
- Biểu hiện lâm sàn chủ yếu là cổ gáy đau, ra mồ hôi,đau đầu, nặng đầu, đau nhức toàn than.
- Phân tích: do ở nơi ẩm ướt, cảm nhiễm ngoại phong, tà khí phong xâm phạm, mạch lạc bị nghẽn trệ gây nên đau. Điều trị nên khu phong thắng thấp, sơ phong kinh lạc chọn dung phương hoạt thẳng thấp thang
Đau cổ gáy do phong nhiệt kiêm đờm:
- Biểu hiện: thường là cổ gáy đau phát nhiệt, họng đau khát, một bên cổ kết hạch xúc xỉu.
- Phân tích: do ngoại cảm kiêm chứng đờm kết ở cổ, lạc mạch nghẽn trệ gây nên. Điều trị nên thánh nhiệt tán phong hóa đờm thông lạc chọn dung phương ngưu bang giải cơ thang.
Đau cổ gáy do chấn thương vấp ngã:
- Biểu hiện: là đau một bên cổ gáy có cảm giác nặng trĩu, khi đau lan tỏa theo hướng lưng, khi cổ gáy hoạt động thì đau tăng thậm chí hắt hơi cũng đau tăng.
- Phân tích: do vùng gáy đột căng ra, gò bó hoặc do nhứng đọng tác chi trên vươn lên đột ngột khiến cho cơ bắp vùng cổ gáy tổn thương, khí huyết không lưu thông, mạch nghẽn trệ. Điều trị nên dung các loại thuốc hoạt lạc thư cân như đại hoạt lạc đan.
Đau cổ gáy do vẹo cổ
- Biểu hiện: một bên phải hoặc trái hoặc cả hai bên cổ gáy bị đau nhức, khixoay chuyển càng đau tăng, điểm đau có thể hướng ra lưng và vai.
- Phân tích: là do trong khi ngủ vị trí gối đầu hoặc cao hoặc thấp không cân xứng khiến cho cơ thịt ở cổ gáy co kéo lệch vị trí, mạch lạc không thông gây nên. Điều trị nên dung các loại thuốc tán phong thông lạc như Cát can thang gia giảm.
- Đau cổ gáy có thể gặp trong nhiều loại tật bệnh thuộc nội khoa, ngoại khoa, cơ chế bệnh cộn đồng là mạch lạc cục bộ nghẽn trệ, phép điều trị chủ yếu là phải thông. Có ngoại tà thì nên giải biểu khư tà, có đờm thấp thì nên hóa đờm khử thấp. Đaucổ gáy do chán thương và vẹo cổ sử dụng phép xoa bóp rất tốt.
